Odważył się namalować głos
Autor proponuje rozważania o relacjach muzyki i świata dźwięków ze sztukami wizualnymi – malarstwem, grafiką i rzeźbą – jako opis sojuszu niemożliwego. Dzieje nierozłączności muzyki i plastyki jawią się jako sekwencja nieosiągalnych połączeń, a jednocześnie nieustannie podejmowanych prób, nasilających się w okresie romantyzmu, a zwłaszcza na przełomie XIX i XX wieku. Czy opisywane tu próby wielkich europejskich artystów nie powiodły się, skoro – paradoksalnie właśnie – twórczy wysiłek doprowadził do ujawnienia niemożności połączenia obrazu i dźwięku? Unikając jednoznacznej odpowiedzi, Andrzej Pieńkos omawia poszukiwania, ich okoliczności artystyczne, społeczne, osobiste, pozwalające pełniej rozumieć paradoks sztuki, a może również istotę nowoczesności.
******
He Dared to Paint the Voice. On Eternal or Perhaps Only Modern Analogy
The author proposes reflections on the relations of music and the world of sounds with visual arts – painting, graphics and sculpture – as a description of an impossible alliance. Avoiding an unambiguous answer, he discusses the search for such relations, their artistic, social and personal circumstances, which allow us to understand the paradox of art and the essence of modernity more fully.
I. Wstęp 7
Możliwe i niemożliwe związki muzyki i sztuk
wizualnych. W poszukiwaniu tematu 9
Rozdział 1. Głos w obrazie. Klątwa Marsjasza, czyli
luźne uwagi o kłopotach sztuki XIX wieku 37
Rozdział 2. Próba Félixa Vallottona. Instrumenty
muzyczne, znaki ciszy, bezgłośne obrazy 59
Rozdział 3. „Jak jakiś potężny poemat…”. Niemożliwy
pomnik Beethovena? 81
Rozdział 4. Eksperyment egzystencjalny Arnolda
Schönberga. Malarstwo zamiast muzyki? 105
Bibliografia 125
Summary 131
Indeks osób 137
Spis ilustracji 143