Migranci często deklarują, że dzięki doświadczaniu życia i pracy za granicą lepiej rozumieją świat i samych siebie, zwiększają pewność siebie, zyskują niezależność i nabywają kompetencji społecznych, w tym kompetencji komunikacyjnych. Jednak badacze zajmujący się kapitałem ludzkim zwykle nie patrzą dalej, niż na kwalifikacje formalne. Do tej pory nie mieliśmy adekwatnych ram koncepcyjnych do zrozumienia nabywania przez migrantów kompetencji społecznych właśnie dzięki migracjom. Książka prof. Grabowskiej wypełnia tę lukę, pokazuje bowiem jak sami migranci oceniają swoje doświadczenia i jakie są uwarunkowania nabywania (a czasami blokowania) kompetencji społecznych. Monografia znacznie wzbogaca naszą wiedzę o migracyjnych przekazach społecznych (social remittances) migrantów międzynarodowych.
prof. Anne White, University College London
Tematem książki są skutki masowych migracji Polaków po akcesji do UE w 2004 r. (w mniejszym stopniu również wcześniejszych) na poziomie jednostki ludzkiej. Autorka zadaje sobie pytanie, w jaki sposób doświadczenia migracji, zwłaszcza na zagranicznym rynku pracy, wpływają na migranta i jego najbliższe otoczenie, zarówno za granicą, jak i po powrocie. Interesuje ją wpływ tych doświadczeń na kompetencje społeczne definiowane jako „formy zdolności człowieka do bycia i działania w świecie społecznym”. Migrant jest tu przede wszystkim zarówno podmiotem (sprawcą) migracji, w której uczestniczy, jak i przedmiotem, czyli jakby biorcą konsekwencji owego sprawstwa. Nie jest trybikiem w wielkiej masie migrujących ani anonimowym, pozbawionym tożsamości elementem różnych układów strukturalnych cechujących migracje.
prof. dr hab. Marek Okólski – fragment recenzji
Głównymi bohaterami monografii są migranci poakcesyjni, przedstawiciele określonych roczników, usytuowanych w konkretnych ramach społeczno-historycznych, w których funkcjonowali i podejmowali decyzje migracyjne. Książka Izabeli Grabowskiej to dzieło unikalne z uwagi zarówno na podjętą tematykę ukrytych wymiarów migracji międzynarodowych Polaków, jak i instrumentarium analityczne. Na pewno stanie się inspiracją dla kolejnych pokoleń badaczy. Zainteresuje nie tylko specjalistów, badaczy migracji i naukowców, lecz także czytelników, dla których doświadczenie migracyjne było elementem własnej biografii lub biografii ich bliskich bądź znajomych.
dr hab. prof. UZ Maria Zielińska – fragment recenzji
Izabela Grabowska – socjolożka i ekonomistka, profesor nadzwyczajna w SWPS Uniwersytecie Humanistycznospołecznym; dyrektor Interdyscyplinarnej Szkoły Doktorskiej; kieruje ośrodkiem badawczym Młodzi w Centrum Lab; w latach 2002–2019 związana z Ośrodkiem Badań nad Migracjami; autorka m.in. monografii Migrantów ścieżki zawodowe bez granic (2012); szczegóły znajdują się na www.izabelagrabowska.com.
Spis treści Wprowadzenie 9 Rozdział 1. Kapitał ludzki, human capabilities, ludzkie zdolności i kompetencje społeczne w migracjach 20 Kapitał ludzki i migracje 21 Ludzkie swobody i możliwości (human capabilities) oraz migracje 23 Ludzkie zdolności (human capacities) i migracje 27 Ludzkie zdolności powiązane z procesami migracyjnymi 33 Socjologiczne rozumienie kompetencji społecznych 37 Podsumowanie 41 Rozdział 2. Metodologia badań kompetencji społecznych w perspektywie migracyjnej 42 Wyzwania w pozyskiwaniu danych migracyjnych 43 Źródła danych tej książki 45 Wskaźniki kompetencji społecznych jako efektów migracyjnych 50 Kohorty urodzeniowe 53 Refleksyjność w migracyjnych badaniach społecznych 54 Model analizy i podsumowanie 55 Rozdział 3. Migracje i kompetencje społeczne w kohortach urodzeniowych 58 Roczniki Zmiany i Ryzyka 67 Roczniki Możliwości i Migracji 74 Niematerialne efekty migracyjne powiązane z kompetencjami społecznymi w kohortach urodzeniowych 78 Podsumowanie 90 Rozdział 4. Nabywanie kompetencji społecznych poprzez migracje 93 Nabywanie kompetencji społecznych w odniesieniu do karier migrantów poakcesyjnych 94 Nabywanie kompetencji społecznych w odniesieniu do społecznych przekazów migracyjnych (social remittances) 104 Nabywanie kompetencji społecznych w odniesieniu do mobilnych przejść biograficznych 115 Wiara w siebie i we własne możliwości do działania 117 Mobilne przejścia biograficzne 120 Rozumienie społeczeństwa i siebie w społeczeństwie 123 Komunikowanie się z ludźmi, nawiązywanie i podtrzymywanie relacji 126 Refleksyjność 127 Podsumowanie 140 Rozdział 5. Transfer kompetencji społecznych w procesach migracyjnych 143 Transfer kompetencji społecznych w ujęciu nauk społecznych 144 Oddziaływanie migracji na kapitał ludzki, transfer kompetencji i mobilność społeczną w literaturze 146 Transfer kompetencji społecznych w świetle wyników własnych badań jakościowych 154 Transfer kompetencji społecznych z kraju wysyłającego do przyjmującego 161 Migranci aktywnie transferujący kompetencje społeczne 163 Wyzwania w transferowaniu kompetencji społecznych 169 Podsumowanie 170 Zakończenie 172 Bibliografia 188 Załączniki 201 Indeks nazwisk 211 Indeks rzeczowy 215